Boekennieuws.

Nieuws, reportages en achtergronden uit de wereld van het boek

archief

(Stephen) King of horror: een kennismaking

Nog even en Doctor Sleep is te koop, het vervolg op Stephen Kings klassieker The Shining uit 1977. Een gewaagde stap om op zo’n mijlpaal in het horrorgenre een vervolg te schrijven. King komt er echter mee weg. Niet in de eerste plaats omdat hij het vervolg zelf heeft geschreven, maar ook omdat hij het gewoonweg kan: hij is de 'King of Horror', de man die eigenhandig het genre een heel niveau op wist te tillen en van een literaire tint wist te voorzien. King is vooral sterk in het combineren van een psychologische thriller met bloederige horrorelementen, waarbij hij soms neigt naar het epische. De balans tussen deze elementen schieten soms nogal door, toch vormen ze de cruciale factoren in zijn oeuvre. In zijn debuut, Carrie, over het gepeste tienermeisje met psychokinetische krachten, heeft King nog de neiging alle kanten op te schieten. Hoewel de lezer wel degelijk kennismaakt met Carries innerlijke wereld en de continue strijd met haar religieuze moeder, laat de climax tijdens het bal weinig aan de verbeelding over: mensen worden geëlektrocuteerd, verdrinken, je kunt het zo gek niet bedenken. Salem’s Lot, King’s doorbraak, is dan al wat subtieler, desalniettemin schept de schrijver er genoegen in de gruweldaden van een groep vampiers in detail te beschrijven. Met The Shining, Kings meest autobiografische roman, komen zijn handelsmerken beter naar voren. De ingrediënten voor psychologische terreur zijn vanaf het begin al te merken.  Het hoofdpersonage, Jack Torrance, worstelt met zijn alcoholistische verleden en andere demonen die hem achtervolgen. Zijn zoontje Danny is helderziend en dan is er ook nog eens een hotel vol spoken. Op zich is dit al genoeg om een broeierige atmosfeer te creëren, maar King gaat nog wat stapjes verder. Jack wordt door het hotel aangenomen als conciërge tijdens de winter. Dit betekent dat hij, zijn vrouw Wendy en hun zoontje Danny daar een lange tijd moeten verblijven, volledig afgesneden van de buitenwereld. Terwijl Jack meer en meer verlangt naar de alcohol, begint Danny zaken te zien die, op zijn zachtst gezegd, omschreven kunnen worden als verontrustend. Een dode vrouw in de badkamer, de sporen van een gruwelijke executie en een kinderstemmetje dat hem in een val lokt. King legt hier de nadruk op de psychologische toestand van zijn personages: de inzinking van Jack, zijn uiteenvallende huwelijk en de visioenen van Danny kruipen onder de huid. Hoe meer je in de waanzinnige wereld van Jack wordt meegezogen, hoe lastiger het wordt deze te onderscheiden van de realiteit. Zijn die heggendieren in de tuin echt tot leven gekomen, of zijn dit slechts hallucinaties? En hoort hij nu echt de stem van zijn overleden vader uit de radio komen? In andere romans laat King de balans tussen het psychologische en gewelddadige dan weer doorschieten: in Cujo bijvoorbeeld, waarin King een monsterlijke hond laat opdraven, geïnfecteerd met rabiës, en die King vervolgens als een moordmachine te keer laat gaan. En wat te denken van de klassieker IT, waarin wordt beschreven hoe een demonische clown de arm van een kind afscheurt, of met gemak iemands rug breekt? In wat wordt gezien als één van zijn beste romans, The Stand, is het evenwicht tussen het psychologische, gewelddadige en bovennatuurlijke vrijwel perfect, en komt zijn hang naar het epische bovendien goed naar voren. De personages krijgen zoveel diepgang mee dat ze daadwerkelijk gaan leven; de merkwaardige verschijnselen passen zo goed in de wereld die King oproept, dat het nooit ongeloofwaardig wordt. Het geweld is expliciet, maar ontspoort niet (misschien op de climax na), zoals in bijvoorbeeld The Regulators of Desperation. Daartegenover staan dan weer romans als Rage (geschreven onder het pseudoniem Richard Bachman) en Apt Pupil. Hier staat het kwaad in de mens zodanig centraal, dat King zich zelfs onthoudt van zijn gebruikelijke bovennatuurlijke inmengingen. In Rage is het een jongen die zijn klas in een gijzeling houdt (en een bizarre Stockholm-syndroomachtige relatie met ze ontwikkelt), in Apt Pupil draait het om de psychologische oorlogsvoering tussen Todd en een Duitse veteraan uit de Tweede Wereldoorlog, Arthur Denker. Geen buitenaardse wezens of monsterlijke verschijningen: alleen mensen wiens slechte kant naar buiten wordt geduwd. Met zijn terugkeer naar The Shining, is het de vraag welke richting King op zal gaan. Zal het een balans worden tussen een subtiel psychologisch portret en de tussenkomst van monsterlijke wezens, of zal het louter zijn gericht op Danny’s innerlijke wereld? Op de plotbeschrijving af te gaan (een “epische strijd tussen goed en kwaad”), lijkt het eerder een combinatie te zijn van The Stand en The Shining. Hoe het ook zal uitpakken, Doctor Sleep zal zonder twijfel zijn lezers weer dwingen pagina na pagina om te slaan, met het angstzweet in de handen.
Geschreven door Zadok Samson op 2013-07-17 21:18:42.