Boekennieuws.

(NOOT. Henk bestaat echt. En een grijsaard is hij ook. En zo’n oude deugniet wil wel eens in de lappenmand geraken. Zo moest ik passen voor de jongste uitgave van Boekennieuws. Doch Henricus redivivus. Excuses aan hen die wegens mijn verhindering niet konden beschikken over saai proza om de slaap te kunnen vatten.
Het meest zou ik eigenlijk voelen voor korte, kernachtige lijstjes, aangedragen door even hartstochtelijke als ervaren lezeressen en lezers. Eén taal per opsomming. 5 à 10 titels. Pertinente reden voor de keuze. En, vooral, idem dito voor het ontbreken van namen die door anderen worden bewierookt.

Mag ik een smaakmakertje aanbieden?

Hoofdstuk ‘Grijsaard Henk’: Nederlands (de volgorde is willekeurig, geen klassering dus).
1. Multatuli, Max Havelaar. Ik heb dit boek de voorbije 60 jaar herhaaldelijk gelezen en vind het telkens pakkender. Deze meesterhand die de regie over het verhaal voert! De couleur locale onder de koperen ploert! Het wurgende pathos van het slot! En… en… en. Op Boekennieuws stond laatst te lezen dat studenten van heden dergelijke werken zo taai vinden dat zij er niet doorkomen. Heb je het ooit zo zout gegeten? Zij moeten zich maar gaan verlustigen in de Story en de Privé met de lotgevallen van Barbie. Zeker, Batavus Droogstoppel ouwehoert maar door. Doch met hem heeft Multatuli het scherpst zeker type Nederlander gekenschetst: de krentenkakkende stofjas. Max Havelaar: onze letterkunde kent geen prachtiger roman.
2. Hella Haasse, Oeroeg. Als zij alleen dit had geschreven, verdiende zij voor eens en altijd een plek in de handboeken. Helaas heeft zij dit peil nooit meer gehaald. Haar latere werk is allemaal degelijk, oerdegelijk; maar de geest die bij haar debuut even uit de fles was ontsnapt, is er nimmer meer uitgebroken.
3. Gerard Reve, De avonden. Ik was op het gymnasium zes jaar doorkneed in de hexameter, het deponens, het hen dia duoin, jazelfs de uiterst discrete aoristus cessativus. En toen ontdekte ik, wie de statige volzinnen sonoor van de lippen rolden, dank zij die jonge kerel uit het Betondorp in Amsterdam dat je ook zo kon schrijven. Ik dacht dat ik een stomp in mijn maag kreeg.
4. Marcellus Emants, Een nagelaten bekentenis. Uniek. De auteur doorbreekt radicaal de geijkte grenzen van het misdaadverhaal en tilt het geheel op naar het niveau van schuld en boete, menselijk tekort, het meedogenloze, door de Griekse tragici zo consequent geïllustreerde noodlot. Geprezen door niemand minder dan Oscar Wilde.
5. Frederik van Eeden, Van de koele meren des doods. Een en al verfijning, een en al diepgang. Ik ben volgaarne bereid een robbertje te matten met degenen die beweren dat deze roman in enig opzicht onderdoet voor L’Éducation sentimentale, het meesterwerk van Gustave Flaubert.
En wat de illustere afwezigen aangaat: Maarten Muntinga, de man van Rainbow Pockets, heeft gezegd: ‘De slechtste zin van Reve is nog altijd beter dan alles wat Mulisch heeft geschreven’.
(w v)