Boekennieuws.

Door Zadok Samson

Op een kleine tweehonderd meter van station Gent-Sint-Pieters bevindt zich boekwinkel Limerick. Een sympathieke zaak, gerund door Gert Brouns. Hoewel de naam van deze winkel de gemiddelde Nederlander niet veel zal zeggen, is de kans groot dat hier in de toekomst verandering in komt. Helemaal achter in deze boekwinkel is namelijk een ruimte die gevuld zal worden met 160 typemachines die van Willem Frederik Hermans waren. Een betere aanleiding voor een interview met de heer Brouns is er niet.

Voor de mensen die niet het nieuws hebben gevolgd omtrent deze typemachines, hoe bent u aan deze toestellen gekomen?

“Daarvoor moeten we teruggaan naar begin juni dit jaar. Ik las toen in De Morgen een klein berichtje over de schrijfmachines van Hermans. Deze zouden te koop worden aangeboden. Er stond een link bij die leidde naar Stichting Onterfd Goed. Ik heb contact met ze opgenomen en gevraagd naar het hoe en wat. Ze zeiden dat er een wedstrijd uitgeschreven zou worden; je moest daarvoor een idee indienen, een tekst waarin je een project beschreef omtrent de schrijfmachines. Er stond een prijs tegenover, dus je moest de schrijfmachines wel nog kopen. De twee andere voorwaarden waren dat de schrijfmachines als collectie bij elkaar moesten blijven én open moesten staan voor het publiek.

Overigens is het zo dat na de sluiting van het Scryption Museum (waar de schrijfmachines eerst stonden), men de collectie eerst heeft willen onderbrengen in een museale context in Nederland. Echter: er werd geen interesse getoond, omdat niemand de collectie in zijn geheel wilde opnemen. Daarna ontstond het idee het via een particulier initiatief te doen.

We hebben een tekst ingestuurd onder de titel De schrijfmachine mijmert gekkenpraat. Er waren drie finalisten op wie in een publiekspoll kon worden gestemd, wat ook massaal is gebeurd. De winnaar van deze publiekspoll was niet automatisch de winnaar omdat er ook een jury was die een stem uitgebracht, en deze jury vond ons project het meest overtuigend. Op 20 juni was de bekendmaking in De Gruyterfabriek in Den Bosch, waarbij wij de winnaars waren.”

Dat is toch wel verwonderlijk. Er was zo’n enorme heisa over het feit dat de typemachines niet in Nederland zouden blijven, terwijl de wedstrijd in zijn reglementen gewoon scherper had moeten zijn. Door het zo openbaar te maken kon echt iedereen meedoen…

“Ik denk dat de stichting ook een soort statement wilde maken met deze wedstrijd. Ze hebben twee jaar lang gezocht naar een nieuw onderkomen, en omdat dat niet lukte, hebben ze het opengetrokken. En het heeft wat losgemaakt, dus ze hebben zeker hun doel bereikt.

We hebben dat erfgoed, de schrijfmachines, nu eenmaal hier. Alles is bij elkaar gebleven en je hoeft geen ticket te betalen om de schrijfmachines te zien. We kunnen dit gebruiken als insteek om jongeren kennis te laten maken met literatuur.

Je kunt ook, als je wilt, voor een bepaald bedrag een schrijfmachine adopteren. Met dat geld willen we dan de schrijfmachines onderhouden. Op die manier willen we de collectie ook levendig houden.”

Dat adoptie-idee, was dat dat project waarmee u de jury heeft overtuigd?

“Nee, dat is er achteraf bijgekomen. Mijns inziens is een taak van een boekwinkel om het literair en cultureel erfgoed te koesteren. Dat was mijn oorspronkelijke idee. Bovendien is deze discussie over cultureel erfgoed nu in Nederland losgebarsten, wat nu als dit zou gebeuren in België? Er worden op deze manier vragen gesteld bij cultureel erfgoed, hoe daarmee om te gaan. En dan heb je een educatief deel, om jongeren kennis te laten maken met literatuur.”

Wat denkt u dat Hermans er zelf van zou hebben gevonden?

“Ik kan daar heel concreet op antwoorden, want ik heb zijn zoon aangeschreven. Ik vond dat ik mezelf aan hem moest voorstellen, om te zeggen wat we met die machines gaan doen. Zijn antwoord luidde dat België altijd een speciale plek in zijn vaders hart heeft gehad. Hij was ervan overtuigd dat de bestemming op zijn vaders goedkeuring gerekend kon hebben. En als hij een keer in Gent is, zou hij zeker langskomen.”

Na het interview krijg ik te zien waar de typemachines staan. De ruimte is nog niet helemaal gevuld, maar dat zal spoedig goedkomen. De typemachines zullen, geheel volgens voorwaarden, te zien zijn door het publiek. Voor eenieder die van plan is naar Gent te gaan, is een bezoekje aan boekhandel Limerick dan ook meer dan de moeite waard.